تاریخچه قندوشکر
دوشنبه, ۹ تیر ۱۳۹۳، ۱۱:۱۴ ق.ظ
- دوره اول 1274 تا 1311:اولین کارخانه قند ایران در سال 1274 هجری شمسی در کهریزک با ظرفیت روزانه مصرف 150 تن چغندر توسط یک شرکت بلژیکی تأسیس شد که بعد از سه سال فعالیت به علت رقابت ناعادلانه و ناسالم تولیدکنندگان خارجی و اعمال نفوذ کشورهای استعمارگر مجبور به تعطیل شد. در سال 1309 دولت وقت دست بکار بازسازی کارخانه قند مذکورگردید و پس از آن کارخانه قند کرج با سرمایه دولتی تاسیس شد.
- دوره دوم 1332 – 1311:در این دوره با اندیشه تأمین قندوشکر کشور و توسعه دانش فنی و توسعه اشتغال مولد، خصوصاٌ صنعتی که بتواند مهاجرت از روستا را کنترل نمایند تعداد 8 کارخانه توسط دولتهای وقت تأسیس و راه اندازی شد. آمار موجود نشان میدهد که حداکثر حدود 28226 تن شکر از آنها بهرهبرداری شده است.
- دوره سوم1353ـ1332:بعد از وقایع سال 1332 سیاستهای اتخاذ توسعه سرمایهگذاری بخش خصوصی باعث شد که صنعت قندوشکر کشور) با آغاز دهه 40 بخش خصوصی در صنعت قند فعال شد که دلیل فعالیت بخش خصوصی همانا برداشته شدن انحصار قند و شکر از طرف دولت بود )در دهه 40 تا 50 شاهد جهشی در تأسیس واحدهای جدید باشد در این دوره 26 کارخانه در جغرافیای جمعیتی و سیاسی و کشاورزی ایران تأسیس شد.
- دوره چهارم 1370-1353 :در این دوره زمانی با تصویب انحصار قندوشکر توسط دولتهای وقت عملاٌ سرمایهگذاری بخش خصوصی متوقف و فقط دو واحد مغان و دزفول در بخش چغندر و نیشکر کارون توسط دولت تأسیس گردید. با احداث واحدهای جدید میزان تولید36 واحد (34 واحد چغندری و 2 واحد نیشکری )در سال 1357بالغ بر 600 هزار تن گردید.
- دوره پنجم 1370 تا 1381:از ابتدای این دوره که اندیشه آزادسازی و رفع انحصار در سیاستهای اقتصادی کشور مورد بحث قرار گرفته و طی سا لهای 1371 به بعد به تدریج عرضه و فروش بخشی از تولید آزاد شد. اما بعد از سال 1372 انحصار شکر مجددا در اختیار دولت قرار گرفت و رسماً تا سال 1381 ادامه داشت. در این دوره مطالعات طرح توسعه نیشکر در قالب طرح ملی شروع و سرمایهگذاری آن از اواسط دوره انجام گرفت و در سالهای پایانی دوره، کارخانجات کشت و صنعتهای امام خمینی (ره) و امیر کبیر هر کدام به ظرفیت تولید سالانه یکصد هزار تن شکر به بهرهبرداری رسیدند.
- دوره ششم 1381 تا کنون:در سال 1381 قانون لغو انحصار توسط دولت تصویب شد و در این خصوص کمیته بررسی وضعیت شکر تشکیل گردید. لیکن در چند سال اول این دوره صنعت قند و شکر عملاً رها شد. خرید شکر تولید داخل کاهش و روند کنترل و تغزیرات قیمت شدید و قیمتها با نرخی کمتر از نرخ تورم و روند کاهشی افزایش یافت و از 4650 ریال سال 82 به 5100 ریال در سال 83 و بترتیب 5480، 5600 و 5600 ریال تا سال 1386 رسید. نکته قابل تامل در این رهاسازی، کاهش شدید تعرفه واردات و عدم کنترل واردات منطبق با تولید و نیاز داخلی بود که عملاً با ورود بی سابقه 2.5 میلیون تنی واردات قانونی در سال 1385، شالوده صنعت داخلی قند و شکر در سایه لغو انحصار از هم پاشید. در این دوره علارغم واگذاری 80 درصدی سهام پروژههای طرح توسعه نیشکر به بخش خصوصی ( بانکهای صادرات و ملی ایران) و مشکلات عدیده مالی در تکمیل پروژهها، چهار کشت و صنعت نیشکری (دعبل خزاعی، میرزاکوچک خان، حکیم فارابی و سلمان فارسی) راه اندازی و پنجمین کارخانه بنام دهخدا، احتمالاً تا پایان سال جاری(1390) راه اندازی خواهد شد.
