تاریخچه اکتشاف نفت در ایران

ویلیام ناکسی دارسی یک میلیونراسترالیایی ، نخستین فردی بود که با روشهای جدید روز ودستگاههای حفاری مکانیکی در ایران به اکتشاف نفت وحفر چاه پرداخت.او ابتدا گروهی فنی را به سرپرستی زمین شناسی به نام برلز استخدام و به ایران اعزام کرد. این گروه ، پس از بررسیهای زمین شناسی ، گزارش رضایت بخشی داد.احتمال وجود نفت در حوالی قصرشیرین و شوشتر را زیاد و دردیگرنقاط امیدوار کننده دانست. پس از دریافت این گزارش ،دارسی نماینده ای به نام ماریوت را در سال ۱۹۰۱ به دربار ایران فرستاد ماریوت امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران ، بجز پنج ایالات شمالی را از مظفرالدین شاه گرفت.چند ماه پس از امضای قرار داد، حفاری اولین چاه درمحلی به نام چیاسرخ یا چاه سرخ ، در شمال غرب قصرشیرین آغاز شد. کار حفاری به علت نبود راه و ناامنی به کندی پیش می‌رفت تا آنکه درتابستان ۱۹۰۳ در عمق ۵۰۷ متری به گاز و کمی‌نفت رسید. چاه دوم هم در همین ناحیه در عمقی مشابه به نفت رسید. بهره دهی این چاه درحدود ۱۷۵ بشکه در روز بود. دارسی با ارزیابی نتایج دریافت اگردر ناحیه چیاسرخ نفتی بیش از این مقدار هم بیابد به علت دوری ازدریا ونبود امکان حمل به بازار مصرف ، سودی عاید او نخواهد شد. ناحیه را ترک کرد و به خوزستان روی آورد

منطقه چیارسرخ درمرزبندیهای بعدی به دولت عثمانی واگذار شد واکنون چیاسرخ یک میدان نفتی کوچکی درعراق است.درمنطقه خوزستان اولین و دومین چاه حفر شده شرکت، خشک بودند. درنیمه اول سال ۱۹۰۸ سرمایه شرکت روبه پایان بود و هنوز نفتی کشف نشده بود. روسای شرکت به مسئول عملیات که مهندسی به نام دینولدز بود: دستور توقف عملیات را می‌دهد. ولی او که در محل وضع را بهتر ارزیابی کرده بود چند روزی از اجرای دستور توقف خودداری نمود وبه حفاری ادامه می‌دهد. درروز پنجم خرداد ۱۲۸۷ شمسی (۱۹۰۸ م) مته حفاری به لایه نفت دار برخورد ونفت با فشار از چاه فوران نمود. عمق چاه ۳۶۰ متربود. دومین چاه که ده روز بعد به نفت رسید ۳۰۷ متر عمق داشت با به نفت رسیدن این دو چاه وجود نفت به مقدار زیاد درایران به اثبات رسید. پس از کشف نفت در ایران درسال ۱۹۰۹ شرکت سابق نفت ایران وانگلیسی تشکیل شد از سال ۱۹۰۸ تا سال ۱۹۲۸ تمام نفت تولیدی ایران از میدان نفتی مسجدسلیمان استخراج شد. دراین سال میدان نفتی هفتکل ، در سال ۱۹۳۰ میدان نفتی گچساران ، درسال ۱۹۳۶ میدان نفتی آغاجاری و درسال ۱۹۳۸ میدان‌های نفتی لالی و نفت سفید کشف گردید. میدان نفت خانه را در عراق ، در سال۱۹۲۷ شرکت نفت انگلیسی و عراق کشف کرد.نیمی‌از این میدان درخاک ایران قرار دارد که اکنون نفت شهر نامیده می‌شود.

تاریخچه نفت ایران

نفت و صنعت نفت در زیربنای اقتصادی کشورهای تولید کننده این ماده گرانبها نقش اساسی ایفا می کند. اقتصاد ایران نیز بطور عمده بر پایه نفت قرار داشته و دارد. در ایران نیز نفت اولاً به عنوان یک منبع انرژی، زندگی و اقتصاد مردم کشور را متحول ساخته و رشد و توسعه اقتصادی را باعث گردیده، ثانیاً درآمدهای حاصل از نفت سبب ترقی و پیشرفت در همه شئون اقتصادی و اجتماعی شده است. در ادامه به بررسی برخی از وقایع مهم در صنعت نفت ایران می پردازیم.

دوران ابتدایی کشف نفت در ایران
در دوره هخامنشیان نفت برای روشنایی و موارد طبی استفاده می شده است. در کیش ایرانیان باستان آتش مقدس بوده و ایزد نگهبان آتش را آذر نامیده اند و چشمه های گاز طبیعی را که در اثر آذرخش  ویا هر علت دیگر آتش می گرفتند آتش جاودان می دانستند  وآنرا به زبان پهلوی اخواریشنیک نامیده و برگرد آنها آتشکده ها را بنا می کرده اند. و از آن جمله می توان به آتشکده آذرنوش در بلخ، آذر برزین مهر در ریوند خراسان، آذر گشسب در شیز یا تخت سلیمان کنونی آذربایجان و یا آذر فرنبع درکاریان واقع در جنوب شهرستان جهرم و یا اماکنی در آران و مسجد سلیمان و غیره را نام برد . 
در سال 1264 میلادی مارکوپلو در گزارش دیدار خود از شهر ایرانی باکو در سواحل دریای خزر(Caspian)  که هم اکنون در کشور آذربایجان واقع گردیده مشاهده نموده که نفت تراوش شده از سوراخهای طبیعی جمع‌آوری می‌گردیده است.