نگاهی به "آداب و رسوم ترکیه"(فصل 1)

ترکیه کشوری اوراسیایی (اروپای ـ آسیایی) است، این کشور با وسعت حدود 783 هزار کیلومترمربع، فقط بخش کوچکی از امپراتوری عثمانی است. به باور کارشناسان، فرهنگ در ترکیه ترکیبی از آداب و سنن ناهمگون عثمانی، اروپایی، خاورمیانه‌ای و آسیای مرکزی است.

 

فرهنگ و آداب و رسوم ترکیه

در 24 ژوییه 1922 و درچارچوب پیمان لوزان، ترکیة امروزی از امپراتوری فروپاشی شده عثمانی جدا شد و به طور رسمی اعلام موجودیت کرد. 

مصطفی کمال پاشا که بعدها به آتا ترک مشهور شد، به عنوان بنیانگذار جمهوری ترکیه شناخته می‌شود و مردم این کشور از او به عنوان پدر ترکیه مدرن یاد می‌کنند. آتاترک در سال 1923، ترکیه امروزی را بنا نهاد و تا سال 1938 ریاست جمهوری این کشور را بر عهده داشت. آتاترک در طول مدت مسئولیتش تلاش خود را بر روی آنچه او از آن با عنوان مدرنیزه کردن ترکیه یاد می‌کرد، متمرکز کرد، اما برخی اقدامات او مانند کشف حجاب، سرکوب عشایر و اجباری کردن پوشیدن لباس‌های اروپایی موجب بروز موجی از اختلاف میان لایه‌های مختلف جمعیتی ترکیه شد. ترکیه در سال‌های اولیه پس از تأسیس، شاهد رشد سریع ادبیات و هنر، مخصوصاً‌ نقاشی، معماری و مجسمه‌سازی بود. لازم به ذکر است که تمامی تلاش‌های انجام شده برای مدرنیزه کردن ترکیه با الگوی غربی صورت گرفته است. 

در آغاز قرن بیستم امپراتوری عثمانی دولت چند ملیتی را بنا نهاد که بخش‌هایی از سه قاره را تحت سیطره خود قرار داد ، اما اکنون ترک‌ها افرادی هستند که در مرزهای ترکیه کنونی (مرزهای 1923) زندگی می‌کنند. فرهنگ مردم ترکیه در یک قرن اخیر تغییراتی اساسی کرده است. امروزه شاید بتوان ترکیه را یگانه کشوری دانست که بخش‌های بزرگی از فرهنگ شرقی و غرب را همزمان در خود دارد. سیستم حکومتی چند ملیتی عثمانی، ترک‌ها را نسبت به تأثیرپذیری از سنن و فرهنگ دیگر کشورها آماده کرده است. اولین قانون اساسی ترکیه که در سال 1924 تدوین شد، اسلام را دین رسمی این کشور تعیین کرد. براساس آخرین آمار، نزدیک به 98 درصد از جمعیت 77میلیونی ترکیه، مسلمان هستند و 2 درصد باقیمانده را مسیحیان، یهودیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. شایان گفتن است که 75 درصد از مسلمانان ترکیه سنی مذهب هستند.

تاریخ و پیوندهای قومی و نژادی

هویت ملی: دولت ترکیه اقداماتی را در زمینه تأسیس و پشتیبانی از نهادهای تاریخی و زبان شناسی انجام داده است؛ این نهادها به پژوهش درباره گذشته پر افتخار ترک پرداخته و در صورت لزوم، شکوه و جلالی ساختگی به آن نسبت می دادند تا باعث برانگیخته شدن غرور شهروندان ترک شوند . سیاست رسمی تلقین حس ملی گرایی تا حد زیادی موفق بوده است. بیشتر شهروندان رها از وابستگ ی تباری و نژادی غیر ترک، خودشان را چه از نظر نژادی و چه از نظر ملیت، ترک می پندارند ؛ با این وجود برخی از کردها از این امر مستثنی هستند.

 

روابط قومی و نژادی: پس از پیمان نامه لوزان 1 در دوره پس از جنگ جهانی اول، تنها ارمن یهای مسیحی، یونانیهای ارتدکس و یهودیها این اجازه را داشتند که نهادها و سازمانهای مذهبی و آموزشی خود را حفظ نمایند. تنها زبانهای غیر ترکی که از سال 1999 به این سو در مدرسه های همگانی ترکیه درس داده می ش وند دربرگیرنده زبان عربی و زبا نهای اروپای غربی می شود. در حدود نیمی از کردها در جنوب شرقی ترکیه که خانه و کاشانه آنها سنتی است، زندگی می کنند. بیشتر کردهایی که در منطقه های دیگری زندگی می کنند به دلیل شیوه آموزش، وضعیت کاری، خدمت سربازی و در هم آمیزش ازدواجی، به ترک تبدیل شده اند. از دهه 1970 تاکنون، شمار فزآینده ای از کردها، بر پایه کردی ، زبانی هندو اروپا ئی وابسته به زبان فارسی، ریشههای غیر ترکی خود را بازیافته اند.
گرچه سخن گفتن به کردی در مکا نهای همگانی و نوشتن به این زبان از سال 1991 قانونی شده است، مقام های قضایی و کیفری ، برخی کرد زبانان را بازداشت نموده و انتشارات کردها را تحت عنوان قانون ضد ترور که دامن زدن به تبلیغات جدایی طلبانه را ممنوع ساخته است، توقیف می کنن د. مقامات قضایی هم چنین از بخش هایی از قانون جنایی برای محدود کردن جوشش ها و ابراز وجودهای نژادی و قومی مورد استناد قرار می دهند. تا سال 1999 ، پخش رسانه ای به زبان کردی غی ر قانونی بوده است. فعالیت شاخه ش انلیورفا 2 (جنوب شرقی ترکیه) وابسته به کانون فرهنگی میانرودان (بین النهرین) ، که شرکتی فرهنگی برای گسترش زبان و فرهنگ کردی قلمداد می شود، در سال 1997 با فرمان استانداری متوقف شد . در سال 1997 دفتر فرمانداری استانبول درخواست بنیاد پژوهشی و فرهنگی کرد را برای برگزاری کلاس های زبان کردی نپذیرفت.
برخی از کردها خواهان حقوق فرهنگی و حتی استقلال یا خودگردانی منطق ه ای در جنوب شرقی ترکیه هستند. حزب کارگران کرد، یک سازمان جدایی طلب و گاه تروریستی، از سال 1984 تاکنون، در ناحیه جنوب شرقی به جنگ و پیکار با ارتش ترکیه پرداخته است. در حدود سی هزار نفر که بیشترشان عضو حزب کارگران کرد بودند تا ماه مارس 1999 در روند این جن گها کشته شد هاند. کارزار نظامی ترکیه به
پیدایش جنبش ها و احساسات حمایتی و پشتیبانی از حزب کارگران کرد منجر شد ه است که برخی هنگام به فراتر از مرزهای ترکیه نیز کشیده شده و موجب یورش هایی از شمال عراق به درون ترکیه میشود. در سالهای اخیر، گرجی ها، سیرکاسی ها و لازها نیز بر آن شده اند تا زبان غیر ترکی و سنت های فرهنگی خود را که در قانون ترکیه به صورت محدود مجاز شمرده شده است، دوباره زنده کنند. گروهی از گرجی های ترکیه در اوایل سال 1990 به انتشار یک روزنامه1 اقدام نمودند ؛ « چ وِنه بوری » فرهنگی با روی کرد به شعر، ادبیات و سنت های گرجی به نام این مردم خود را مسلمان و شهروند ترکیه دارای نیاکان عثمانی غیر ترک م یخوانند. اکثریت گسترده ای از شهروندان، با وجود تفاوت های نژادی، طبقه اجتماعی، شهری ، روستائی و منطق های به طور عام در فرهنگ ترکی اشتراک دارند. هم پیمانی ها و پیوندهای خوبی میان مسلمانان سنی با پیشینه نژادی متفاوت در اثر ازدواج با یکدیگر صورت گرفته است. حکومت ترکیه شهروندی همه مردم ترکیه را حق آنان می دان د. به طور رسمی هیچگونه تبعیض قانونی، آموزشی یا استخدامی مرتبط با قومیت در این کشور وجود ندارد و سامانهای برای اختصاص کارت شناسایی قومی وجود ندارد.

 

موسیقی 
موسیقی در ترکیه از ترکیبی از موسیقی محلی آسیای مرکزی، غربی، کلاسیک ایرانی، اروپای مدرن و پاپ آمریکایی تشکیل شده است. در حال حاضر موسیقی پاپ در ترکیه طرفداران زیادی دارد و مردم این کشور کمتر به موسیقی سنتی علاقه نشان می‌دهند.

براساس اسناد موجود، سازهای بادی برنجی و کوبه‌ای در «ینی چری» یا همان واحدهای ویژه ارتش امپراتوری عثمانی کاربرد داشته است، اما در حال حاضر و با توجه به گرایش ترک‌ها به موسیقی پاپ، کمتر موسیقی را می‌توان یافت که فقط از این نوع سازها استفاده کرده باشد.

دین
نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه که در سال ۱۹۲۴ میلادی تهیه شده‌است دین رسمی ترکیه را اسلام تعیین نموده‌است. لیکن در اصلاحات قانون اساسی سال ۱۹۲۸ این ماده قانونی حذف و با تاکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با دولت و حکومت سکولار (جدایی دین از سیاست) معرفی گردیده‌است. 
بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود ۹۸ درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و ۲ درصد را مسیحیان و کلیمیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذهب تسنن می‌باشند که از میان آنها حنفی‌ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی‌ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقراند و اکثرا کرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگر بسیار کم می‌باشد. 
روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شوند:

۱- حنفی‌ها: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل می‌دهند.
 ۲- شافعی‌ها: شاخه‌ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می‌دهند.
 ۳- پیراوان سایر فرق اهل سنت.
 ۴- علویان که خود به چهار دسته تقسیم می‌شود و بنابر آمار رسمی دولت ترکیه حدود ۱۲ میلیون نفر پیرو دارد.
 ب) پیروان ادیان دیگر به‌جز اسلام، که در کل ۲ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند.

 

فرهنگ مردم ترکیه ("Turkey Culture")
طبق نظر باستان شناسان، نخستین قوم بزرگی که در آناتولی زندگی می کرد،‌ قوم هیتان بوده است، که در فاصله دو هزار سال قبل از میلاد مسیح می زیسته اند و مانند مصر دارای تمدن وسیعی بوده اند. ترک ها اغلب تمایل دارند گذشته و تاریخ خود را به این قوم متصل کنند.
حدود ۸% جمعیت ترکیه از نژاد ترک و ۱۷% از نژاد کرد هستند. ۳% جمعیت هم از نژادهای مختلف یونانی، گرجی، ارمنی، عرب، یهودی و … در ترکیه زندگی می کنند.

/منبع:http://www.yjc.ir