معروف ترین مساجد جهان

واژه مسجد، به معنای سجده گاه، در لغت از ریشه «سجد» مأخوذ است، و در اصطلاح به مکانی گفته می شود که در ملکیت کسی نباشد و تنها برای الله باشد و به نماز و عبادت مسلمانان اختصاص داده میشود.

 

مسجد ملی برونئی؛ تلفیقی از معماری اسلامی و ایتالیایی

مسجد سلطان عمر علی سیف الدین در بندر سری بگاوان برونئی یکی از مساجد زیبای آسیا و همچنین یک جاذبه توریستی محسوب می شود.

این مسجد به نام عمر علی سیف الدین سوم، بیست هشتمین سلطان برونئی نامگذاری شده و به عنوان نماد دین اسلام در این کشور خط افق بندر سری بگاوان را تحت سلطه خود در آورده است. کار ساخت این مسجد سال 1958 به اتمام رسید و آن را به نمونه تأثیرگذار معماری مدرن اسلامی تبدیل کرد.

معماری این مسجد از ترکیب معماری مغول و سبکهای ایتالیایی تشکیل شده است. طرح مسجد براساس طرحهای کاوالیر رودولفو نولی معمار ایتالیایی که سالها در خلیج تایلند کار می کرد ساخته شده است.

این مسجد روی یک تالاب مصنوعی در سواحل رودخانه برونئی ساخته شده است. مسجد سلطان عمر علی سیف الدین دارای مناره های مرمری و گنبد طلایی با صحن ها و باغهای حاصلخیز و مملو از فواره است. اطراف این مسجد را درختها و باغهای پر از گل به نشانه توصیفها و نمادهای بهشت در تعالیم اسلامی فرا گرفته است.

مهمترین ویژگی این مسجد این است که گنبد اصلی آن از طلای خالص پوشانده شده است. این مسجد 52 متر ارتفاع دارد و از هر نقطه ای در بندر سری بگاوان نمایان است.

مناره اصلی این مسجد بلندترین بخش مسجد است و دارای آسانسوری برای رسیدن به نوک مناره است تا بازدیدکنندگان بتوانند از چشم انداز وسیع شهر لذت ببرند. فضای داخلی این مسجد تنها برای اقامه نماز طراحی شده است و دارای پنجره هایی با شیشه های رنگی، طاق ها نیم گنبدها و ستونهای مرمین است.

به طور تقریبی می توان گفت تمام موادی که برای ساخت این مسجد مورد استفاده قرار گرفته از خارج از برونئی وارد شده است. سنگهای مرمر ایتالیا، گرانیت شانگهای، چلچراغهای کریستال انگلستان و فرشهای عربستان سعودی در این مسجد مورد استفاده قرار گرفته است.

مرکز اسلامی نیویورک؛ بزرگترین مسجد شمال آمریکا

مرکز اسلامی آمریکا مسجدی در شهر دیربورن واقع در کلان شهر دیترویت و ایالت میشیگان آمریکا است که در سال 2005 افتتاح و گفته می شود که بزرگترین مسجد در آمریکای شمالی محسوب می شود. این مسجد متعلق به جامعه شیعیان شهر دیربورن است اما ممکن است مسلمانان سایر مذاهب نیز برای اقامه نماز در آن حضور یابند.

مرکز اسلامی آمریکا در سال 1963 از سوی محمد جواد شیری تأسیس شد و تا سال 1994 که از دنیا رفت ریاست آن را بر عهده داشت. درحال حاضر سید حسن الاقزوینی امامت جماعت این مسجد را عهده دار است.

این مسجد بر اساس اظهارات اعضای آن بزرگترین ساختمان دینی فرهنگی مسلمانان در شمال آمریکا به شمار می رود. گنبد مسجد مرکز اسلامی آمریکا دارای 45 متر ارتفاع است و طول دو مناره آن به 30 متر می رسد. مسجد مرکز اسلامی آمریکا با ظرفیت سه هزار نفری یک مجتمع اسلامی فرهنگی با 11148 متر مربع و دربرگیرنده یک کتابخانه، مرکز گردهمایی، تالار کنفرانس و مهد کودک است.

ساخت این مرکز اسلامی یکی از چندین پروژه ای بود که با هدف پاسخ به جمعیت در حال رشد مسلمانان ایالات میشیگان صورت گرفت.

معماری این مسجد به عنوان بزرگترین مسجد شمال آمریکا بسیار غنی و مملو از ریزه کاریهای زیبایی شناسی است. مرکز اسلامی آمریکا یکی از تأثیرگذارترین بناهای شاخص در شهر دیربورن تلقی می شود.

مسجد محمد امین / بیروت

عظمی فخوری معمار این مسجد اظهار داشته است که در ساخت این پایگاه معنوی، گنبد آبی از مساجد دوره عثمانی الهام گرفته است و آن را شبیه به مسجد سلطان احمد در استانبول ساخته است، اگرچه ویژگیهای اندکی از لبنان و جزئیاتی از سبک مملوکی مصر نیز در ساخت این مسجد به چشم می خورد.

مسجد محمد امین در جنوب شهر بیروت، لبنان واقع شده و بین سال 2002 و 2007 ساخته شد. مسجد محمد امین بیروت در لبنان 17 اکتبر 2008 افتتاح شد. در مراسم افتتاح این مسجد به عنوان بزرگترین مسجد لبنان، رهبران دینی مسلمان، سیاستمداران و هزاران نفر از لبنانی ها در بیروت گردهم آمده بودند.

علی جمعه مفتی مصر در این مراسم خطبه نماز جمعه را ایراد کرد. وزرای کشورهایی چون امارات، قطر، عمان، کویت نیز در این مراسم حضور داشتند.

در شهر بیروت بناهای بسیاری از قرون باستان باقی مانده اما در میان بناهای معاصری که در سپیده دم هزاره سوم در این شهر ساخته شده نمی توان مسجد محمد امین را به عنوان یک شاهکار معماری دینی نادیده گرفت.

این مسجد در مرکز شهر قرار دارد و در نزدیکی آن کلیسای سنت جورج واقع شده است. هیچ تردیدی نیست که این بنای زیبا با ویژگیهای فرهنگی، دینی و زیبایی شناسی خود بیروت را غنی کرده است.

مسجد محمد امین در فضایی حدود 10700 متر مربع و در چهار طبقه ساخته شده است. در هر چهارگوشه این بنا یک مناره قرار دارد که ارتفاع آنها به 72 متر می رسند. ارتفاع گنبد این مسجد که بر روی شبستان اصلی قرار دارد 42 متر از سطح زمین اعلام شده است.

این مسجد با فرشهای شرقی بسیار مجلل مفروش شده و چلچراغ کریستالی روی طاق آن نصب شده است. دیوارهای فضای داخلی مسجد با آیات قرآنی مزین شده است.

مسجد محمد علی پاشا

مسجد محمد علی پاشا واقع در قلعه صلاح الدین قاهره در مصر است که از سوی محمد علی پاشا بین سالهای 1830 تا 1848 به سبک معماری عثمانی و الگوبرداری از مسجدی در استانبول ساخته شد و اکنون به بارزترین مسجد قاهره و بزرگترین مسجد نیمه اول قرن نوزدهم شهرت یافته است. این مسجد که در بلندترین نقطه قلعه صلاح الدین قاهره قرار دارد بزرگترین مسجدی است که در نیمه نخست قرن نوزدهم ساخته شده است و یکی از بارزترین مساجد شهر قاهره است. این مسجد به یادبود توسون پاشا پسر بزرگ محمد علی ساخته شده که در سال 1816 درگذشت. محمدعلی پاشا از سال 1805 تا هنگام مرگ در سال 1849، والی عثمانی مصر بود. او را بنیانگذار مصر نوین می دانند، وی از خانواده ای آلبانیایی بود و در شهر کاوالا (در یونان کنونی)، از توابع امپراتوری عثمانی زاده شد.

این مسجد درکنار قلعه صلاح الدین از شاخصهای شهر و جاذبه های گردشگری آن به شمار می رود و یکی از نخستین مناظری است که هنگام نزدیک شدن به شهر از هر طرف به چشم می رسد.

اگرچه گفته می شود که این مسجد بین سالهای 1830 تا 1848 ساخته شد اما تا زمان به قدرت رسیدن سعید پاشا در سال 1857 تکمیل نشد. معمار این مسجد یوسف بوشناک از استانبول بود و آن را از مسجد دینی در استانبول الگو برداری کرده بود.

پیش از اتمام این مسجد، صفحات مرمرین از دیوارهای بالایی مسجد از جای در آمد و در قصرهای عباس اول والی مصر و سودان و نوه محمد علی پاشا مورد استفاده قرار گرفت. دیوارهای برهنه شده با چوب نقاشی شده پوشانده شدند تا ظاهر آن به مرمر شبیه باشد.

در سال 1899 نخستین نشانه های ترک در این مسجد ظاهر شد و برخی تعمیرات ناقصی روی آن صورت گرفت، اما شرایط مسجد به قدری وخیم بود که ملک فواد در سال 1931 دستور ترمیم آن را صادر کرد و در نهایت مرمت آن در سال 1939 در زمان ملک فاروق تکمیل شد.

محمد علی پاشا سبک مسجد خود را کاملا بر اساس معماری عثمانی انتخاب کرد. این مسجد با یک گنبد مرکزی ساخته شد که اطراف آن را چهار گنبد کوچک و چهار نیم گنبد فرا گرفته است. شکل کلی ساختمان این مسجد مربع 41 متر در 41 متر ساخته شده است.

قطر گنبد مرکزی 21 متر است و ارتفاع ساختمان به 52 متر می رسد. این مسجد همچنین برخوردار از دو مناره استوانه ای شکل به سبک ترکی با دو ایوان و پوشش مخروطی است که در طرف غربی مسجد واقع شده و ارتفاع آن به 82 متر می رسد.

استفاده از این سبک به همراه دو مناره و چندین نیم گنبد اطراف گنبد اصلی ویژگی اصلی مساجدی است که با مجوز سلاطین عثمانی ساخته شده است.

سنگ آهک از مهمترین موادی است که در ساخت این مسجد به کار رفته است اما طبقه زیرین آن و محوطه جلویی مسجد تا 3/11 متر با مرمر فرش شده است.

محراب مسجد در بخش دیوار جنوب شرقی واقع شده، ارتفاع آن به سه طبقه می رسد و یک نیم گنبد روی آن قرار گرفته است. در طبقه دوم مسجد دو دالان وجود دارد که روی آن نیز گنبد قرار گرفته است.

این مسجد دارای چندین ورودی به محوطه اصلی است اما معمولا در شمال شرقی مورد استفاده قرار می گیرد.

مسجد زیتونه

در رواق قبله ایوان هاى متعددى قرار دارد که ستون هاى کوتاه داراى تاج و قوس آن ها را از یکدیگر جدا مى کند. تعداد این ستون ها چهارده عدد است و عمود بر دیوار قبله است. روى قسمت بیرونى مقابل صحن کتیبه هایى به خط کوفى از آیات قرآنى وجود دارد.

معرفى

از بزرگ ترین مساجد جامع تونس است. این مسجد روى ویرانه هاى یک مسجد قدیمى و در بعضى از اجزا، به تقلید از مسجد جامع قیروان ساخته شده است. این مسجد فعالیت ها و وظایف یک دانشگاه دینى را در آفریقا ایفا کرده است.

موقعیت جغرافیایى:

در فاصله ى سه و نیم کیلومترى شهر قدیمى قرطاجنه در شمال افریقا واقع است.

بناى آن

پس از فتح تونس توسط اعراب در سال 79 هجرى (698 میلادى )، براى اقامه ى نماز و نشر دین اسلام نیاز به مساجد رخ نمود. از این رو به همت شیخ حسان بن نعمان غسانى اولین مسجد در شمال افریقا ساخته و «مسجد جامع زیتونه » نامیده شد. علت این نام گذارى آن بود که در معبدى که مسجد در آن بنا گردید درخت زیتونى وجود داشته است. هم چنین گفته شده است به علت فراوانى درختان زیتون در منطقه اى که مسجد در آن بنا گردید نام «زیتونه» بر آن نهاده شد.

توسعه و بازسازى:

در سال 114 هجرى (733 میلادى ) والى افریقا امیر عبدالله بن الحبحاب به توسعه و بازسازى مسجد زیتونه پرداخت. از جمله این که پى هاى آن را قوت و استحکام بخشید.

در سال 250 هجرى (864 میلادى ) در دوران خلیفه المستعین بالله، ابو ابراهیم احمد اغلبى گنبد مسجد را ساخت.

در سال 381 هجرى (991 میلادى ) ابوالفتح منصور بن ابو الفتوح یوسف بن زیرى دومین پادشاه سلسله ى صناجیان به تعمیر و ترمیم گنبد تالار مسجد جامع زیتونه پرداخت.

در سال 747 هجرى یعنى در زمان حکمرانى محمد المستنصر بن ابو زکریا، از طریق بناى آب انبار، آب به مسجد جامع زیتونه آورده شد. امراى شیعى مذهب خاندان مهدى و خاندان حفص که از سلاطین تونس بودند به این مسجد اهتمام کردند و کار بازسازى و بهسازى مسجد در دوران زیاده الله دوم از خاندان اغلبیان به پایان رسید.

در سال 1312 هجرى (1894 میلادى ) گلدسته ى مسجد در جاى گلدسته قدیمى بر دست مهندس سلیمان النیقرو ساخته شد. در سال 1357 هجرى (1939 میلادى ) آخرین ترمیم و تعمیرمسجد صورت گرفت.

جزئیات بنا

مسجد جامع زیتونه سومین مسجد جهان اسلام و عرب است؛ که بر اساس طرح مسجد قیروان ساخته شده است. این مسجد عرصه اى مستطیل شکل دارد. صحن آن در سمت جنوب شرقى قرار دارد و این صحن از سمت رواق قبله رو باز است. در مقابل صحن از سه طرف سقیفه هایى متکى بر ستون قرار دارد که هر یک ایوانى را تشکیل مى دهند. در بخش غربى مسجد مناره اى زیبا به ارتفاع 43 متر ساخته شده که از درون و بیرون مسجد قابل مشاهده است. در رواق قبله ایوان هاى متعددى قرار دارد که ستون هاى کوتاه داراى تاج و قوس آن ها را از یکدیگر جدا مى کند. تعداد این ستون ها چهارده عدد است و عمود بر دیوار قبله است. روى قسمت بیرونى مقابل صحن کتیبه هایى به خط کوفى از آیات قرآنى وجود دارد. در رواق قبله دو گنبد وجود دارد: یکى بر فراز مربع مقابل محراب قرار دارد؛ و دومى بالاى منطقه مربعى که در انتهاى ایوان میانى قرار دارد. گنبد به شکل چند ضلعى است و در پایین آن کتیبه هایى تاریخى وجود دارد. در سمت راست محراب اتاقکى کوچک وجود دارد که منبر چوبین متحرک مسجد در آن نگه دارى مى شود. مسجد 13 در ورودى دارد که از چوب صندل ساخته شده اند. در صحن مسجد جامع زیتونه آب انبارى وجود دارد که یاد آور دوران خشکسالى پدید آمده در تونس در سده هاى گذشته است. دراین مسجد هم چنین کتابخانه اى ارزشمند ساخته شده که هزاران کتاب را در خود جاى داده است. بناى این کتابخانه به سال 616 هجرى (1393 میلادى ) باز مى گردد.

نیم نگاهى به تاریخ

در سال 970 هجرى و در دوران حکمرانى امپراتور شارلکن، اسپانیایى ها تونس را اشغال نموده، حرمت مسجد را شکستند. آنان کتابخانه را ویران و محتویات مسجد را تخریب و با شمشیرهاى خود کتاب ها و مخطوطات موجود را پاره پاره کردند.

در سال 1381 هجرى حکومت تدریس را ممنوع نمود و مسجد تنها براى نماز خواندن باقى ماند.

در سده ى سیزدهم میلادى و در دوران خلیفه المستنصر بالله الحفصى چشمه ى آبى در مسجد وجود داشت. هنگامى که این چشمه خشکید در جاى آن 600 نهال زیتون کاشته شد. که این خود نشان گر وسعت زمینى است که مسجد در آن ساخته شده است.

  منبع : تبیان