تاریخچه چرخ خیاطی

چرخ خیاطی (به فارسی تاجیکستان: ماشین دوزندگی ) وسیلهای است که برای دوختن اعم از پارچه، چرم، ... بکار میرود. چرخ خیاطی در دوره انقلاب صنعتی جهت کم کردن کار دستی و سرعت بخشیدن به امر تولید اختراع شد. با اختراع چرخ خیاطی از حدود سال ۱۸۷۰ تا به امروز، تغییرات بسیار زیادی در صنعت دوخت و تهیه لباس انجام شد.

اجزای چرخ خیاطی :

چرخ خیاطی { غیر از بدنه } از اجزای زیر تشکیل شده است :

ماسوره : قرقره کوچکی است که در بخش زیرین چرخ خیاطی قرار دارد.

ماکو : وسیلهای در ماشین بافندگی است که ماسوره بر روی آن قرار میگیرد؛ میلهای در چرخ خیاطی که قرقره بر روی آن قرار میگیرد.

پدال : در برخی چرخ خیاطی هایی که بدون کمک نیروی برق کار میکنند - جهت چرخاندن چرخ خیاطی به کمک پازدن استفاده میشود.

اولین چرخ خیاطی ساخته شخصی به نام '' تامیس سنت '' انگلیسی است وی ماشینی در سال 1790 به ثبت رسانید که کارش بسیار شبیه به دوخت زنجیره ای زمان ما بود . البته هدف از ساخت این ماشین بیشتر دوختن چیزهای چرمی بود اما هرگز این وسیله مورد استفاده قرار نگرفت و مخترع این اثر از اختراع خود سودی نبرد تا اینکه در سال 1830 یک خیاط فرانسوی فقیر که '' بارتلمی تیمونیه '' نام داشت موفق شد با ذوق و ابتکار خلاقانه خود چرخ خیاطی را بسازد که بسیار شبیه چرخهای خیاطی امروزی بود.

بعدها این وسیله در فرانسه مورد استقبال مردم قرار گرفت ولی گروهی از کارگران که وجود این اختراع را باعث کسادی کار خود می دیدند شبانه به کارگاه بارتلمی حمله کرده و همه چرخهای خیاطی او را نابود کردند و بارتلمی از غصه و فقر جان خود را از دست داد . همزمان با این اتفاق مرد دیگری در نیویورک بنام '' والترهنت'' چرخ خیاطی دیگری را ساخت این چرخ دارای سوزنی بود که همانند سوزنهای امروزی چرخ خیاطی سوراخی کوچک در نوک خود داشت . 

کار این سوزن،زدن کوکهای ریز بود یعنی با نخ حلقه ای میان پارچه می زد و سپس حلقه دیگری آمده درحلقه اول مانند زنجیرقفل می شد . با همه اینها هنت هرگز موفق نشد که این اختراع خود را به ثبت برساند تا روزگاری که افتخار ثبت نخستین چرخ خیاطی نصیب ''الیاس هاو'' شد همچنین ''آیزک سینگر'' نیز یک چرخ خیاطی را در کشور آمریکا به ثبت رسانید.آنگاه دعوای مفصلی بین سینگر و الیاس هاو بر سر این موضوع که حق تقدم با چه کسی است درگرفت سرانجام هاو توانست در این نزاع پیروز از میدان بیرون رفته و از هر چرخ خیاطی که به بازار می آمد به سود خود حق امتیاز دریافت نماید. از سایت افتاب

اولین چرخ خیاطی سینگر، ۱۸۵۱ میلادی

امکان ساخت چرخی برای خیاطی -که تا پیش از آن یک مهارت دستی محسوب می شد- زمانی میسر شد که مکانیک ماهری به نام " الیاس هاو " توانست سوزنی بسازد که سوراخش درسر آن قرار داشت و با استفاده از آن می شد گره کوکی در زیر سطح پارچه ایجاد کرد " . ایزاک مریت سینگر " ، از ایده های " هاو " استفاده کرد و با اصلاح طرح ها و قرار دادن عملدوخت روی یک محور عمودی، شکل نهایی چرخ خیاطی را تعیین کرد. اولین چرخ خیاطی او کهدر سال ۱۸۵۱ دستگاه کارکردی بسیار ساده ای بود، بعدها به صورت دستگاهی با پوشش فلزیبه رنگ سیاه لاکی و با عکس برگردانهای گلدار به بازار عرضه شد.

ساز و کار چرخ خیاطی تماما همین سوزن است و چرخ و قرقره !

بازار امیر همان طور که از اسمش پیدا است، یادگار امیرکبیر است، که به آن بازار خیاطها هم گفته میشود، زیرا در قدیم در این بازار معروفترین خیاطهای پایتخت قرار داشتند که بدون استفاده از چرخ خیاطی، با نخ و سوزن لباس و پوشاک مردم را میدوختند. بعدها مظفرالدین شاه اولین چرخ خیاطی را ، همراه یک خیاط قفقازی، به ایران آورد که لباس درباریان را با چرخ میدوخت. بعدها این چرخ وارد بازار شد و این امر باعث شد تا لباسهای جدید و مد روز اروپایی جایگزین عبا و بالاپوش شود. دالانی نیز به نام گبرها وجود دارد که زرتشتیان در آن پارچه فروشی دارند و در راستهای به نام کیلویی ها، پارچه ها کیلویی فروخته میشود.

منبع:http://sofrehkhune.com